Eind januari 2020 stopte bij Peen en Ui de stage van Nanda van der Poel, derdejaars studente sociologie UvA. Op het moment dat dit stuk wordt geschreven is het juni 2020, alweer 4 maanden later. Een mooi moment om met Nanda terug te blikken op haar stageperiode bij Peen en Ui. Begin juni heb ik haar aan de telefoon. Naast haar studie die ze momenteel vooral via internet volgt vanwege de Coronamaatregelen (“Saai die online colleges!”), is ze horecamedewerker voor 16 uur per week.
Na de middelbare school had ze aanvankelijk interesse in een studie psychologie maar ze ging uiteindelijk voor sociologie omdat dat minder bekend, dus uitdagender terrein voor haar was.
De – fictieve – flyer die ze, ter kennismaking, voor Peen en U ontwierp, maakte destijds al nieuwsgierig:
De betrokkenheid spat er vanaf, niet alleen voor de Nederlandse samenleving maar ook voor die in het buitenland (zo heeft ze op haar 15e al vrijwilligerswerk op een basisschool in Ghana gedaan). En het liefst werkt ze in kleinschalige projecten, met aandacht voor contact tussen mensen onderling: welkom bij Peen en Ui!
Het nut van haar studie sociologie blijkt dagelijks, vindt Nanda. In de huidige discussie in de media over racisme wereldwijd [opgelaaid na de dood van de Afro-Amerikaan George Floyd door toedoen van een witte politieman in Minneapolis, V.S., op 25 mei 2020] vallen vaak de namen van wetenschappers die Nanda vanuit haar studie al heel goed kent: Gloria Wekker, (Surinaams-Nederlands antropologe, o.a. bekend van haar spraakmakende boek White Innocence: Paradoxes of Colonialism and Race, 2016) , Jane Elliott, (Amerikaans anti-racisme activiste en onderwijzer, bekend van haar “Blue eyes-Brown eyes” experiment in 1968, een dag na de moord op Martin Luther King ) en prof. Kimberlé Crenshaw, Amerikaans rechtsgeleerde, burgerrechtenactiviste en advocate. Zij ontwikkelde eind jaren’80 het begrip ‘intersectionaliteit’.
Ook de huidige Coronatijd is interessant vanuit sociologisch oogpunt, zegt Nanda: Gaan de mensen luisteren naar de regels die hun door de overheid worden opgelegd, om het virus in te dammen? Welke handhaving van de virusmaatregelen accepteert men nog, wanneer het mooier weer wordt, het virus op zijn retour lijkt te zijn en iedereen zorgelozer wordt? Hoe serieus gaan mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen ter voorkoming van verspreiding van het Coronavirus? Dit zijn allemaal vragen die door sociologen worden gesteld bij de beleidsvorming van het ‘nieuwe normaal’.
Nanda’s stagewerkzaamheden bij Peen en Ui
Nanda viel met haar neus in de boter bij Peen en Ui: ze kon in haar eerste stageweek in september 2019 meteen aan de slag bij de organisatie door Peen en Ui van ’25 jaar de Binnenvest’: de jubileumviering van deze stichting voor maatschappelijke opvang van dak- en thuislozen in de Leidse regio, met lunch en avondfeest. Peen en Ui zorgde op deze feestelijke dag ervoor dat de gasten (personeel, cliënten, genodigden van partnerorganisaties etc.) zo veel mogelijk met elkaar in contact kwamen.
Na deze vuurdoop werkte Nanda mee aan:
*Herfstontmoetingen in Tuinstad Staalwijk’. Tijdens koffiemomenten op 4 zondagen werd bij bewoners gepeild wat ze goed en slecht vinden aan het wonen in hun wijk.
*DOORLeren: een ‘bijspijkercursus Nederlandse maatschappij’ voor een bonte groep bezoekers van de BOP (Bewonersontmoetingsplek) van Libertas in Rijn en Vliet. Nanda verzorgde twee middagen, die over de man-vrouwverhouding in de Nederlandse maatschappij en die over hoe men in Nederland zijn/haar geldzaken, als sparen en budgetteren regelt.
*Het Burgeratelier: dit kennisplatform werd door Peen en Ui ontwikkeld op verzoek van instellingen als Fonds 1818, WOZfonds en de gemeente Leiden, met als uiteindelijk doel dat meer Leidenaren met een idee voor hun buurt, daadwerkelijk een aanvraag doen voor financiering van dit idee, bij bovengenoemde instellingen.
Evaluatie Samen aan de Stadmethode
Bij het Burgeratelier maakte Peen en Ui gebruik van de Samen aan de Stadmethode, een methodiek die Jennefer Verbeek (teamlid Peen en Ui, Jennig) tijdens haar master Crossover Creativity aan de HKU heeft ontwikkeld t.b.v. social designprojecten, vorig jaar. Nanda assisteerde tijdens de Burgeratelieravonden de deelnemers en heeft op grond van haar eigen ervaringen en die van de deelnemers de SadSmethode voor Peen en Ui geëvalueerd. Zij formuleerde de volgende onderzoeksvragen:
- is de Samen aan de Stadmethode haalbaar?
- is de Samen aan de Stadmethode duidelijk genoeg?
en daaruit volgend: - kunnen woners zelf nieuwe ontmoetingsvormen creëren? (in het kader van de huidige overgang naar de participatiemaatschappij).
Pluspunten Samen aan de Stadmethode:
++ Gedeelde verantwoordelijkheid
++ Stappenplan
++ Kernopdrachten
++ Keuzevrijheid
++ Leert om te gaan met tegenslagen
++ Reëel en flexibel verwachtingsmanagement
++ Breed inzetbaar
++ Onderlinge uitwisseling van ervaringen, over elkaars project
++ De coaching van deelnemers door begeleiders (Jennefer Verbeek en Danny Molenaar)
++ Fijn hulpmiddel
++ Draagt bij aan alledaagse attentheid, vanwege laagdrempeligheid
++ De methode is erg geschikt voor initiatiefnemers die goed kunnen navigeren in de huidige maatschappij
Aandachtspunten:
— Te vrijblijvend karakter van de werkateliers: de latere instroom van deelnemers vertraagde de voortgang
— Wanneer mag men door naar de volgende stap/fase: bevindingen per stap zijn lastig meetbaar
— kennis van de doelgroep is absoluut noodzakelijk
Algemene conclusie:
+++ de Samen aan de Stadmethode is een goed handvat voor de participatiemaatschappij
Participatiemaatschappij
Nu, 4 maanden later, vindt Nanda het nog steeds leuk om met de Samen aan de Stadmethode te hebben gewerkt, bij Peen en Ui’s Burgeratelier, juist omdat het zo’n brede methodiek is (al vraagt ze zich tegelijkertijd af of de methodiek in bepaalde gevallen niet tè breed is?).
Mijn eigen vraag aan Nanda m.b.t. het Burgeratelier is of we de recente toename van projecten als deze kunnen zien als een uitvloeisel van de tegenwoordige participatiemaatschappij. Volgens haar is dit eerder historisch zo gegroeid, bijvoorbeeld door de industrialisatie in de 19e eeuw. Vòòr de industrialisatie woonden en werkten mensen op één plek; vanaf de industrialisatie raakte dat steeds meer gespreid, ook vanwege de verstedelijking. Mensen kwamen in de stad te wonen voor werk in de fabrieken. In de stad werd hun leefwereld groter dan zij gewend waren, maar ook eenzijdiger. Voorheen, op het platteland waar iedereen elkaar kende en naar elkaar omzag, was hun sociaal vangnet veel groter dan nu in de stad, waar mensen individualistischer leven. Hierdoor is er een georganiseerd sociaal vangnet (bijstand, sociale huur, buurthuizen) nodig om dit gebrek op te vullen. In dit verband wijst Nanda op de Duitse socioloog Tönnies, die onderscheid maakt tussen de persoonlijkere “Gemeinschaft” (gemeenschap, community) van het platteland en de anoniemere “Gesellschaft” (gezelschap, society) in de stedelijke cultuur.
Op mijn vraag of er ook nu nog wel vormen van “Gemeinschaft” te vinden zijn in de wereld antwoordt Nanda dat ze dan denkt aan de Amish gemeenschap in Pennsylvania in de VS, en misschien kleine plattelandsdorpen in het algemeen. In een stad als Leiden bijvoorbeeld ziet ze een organisatie als Libertas (nu Buzz) nu die rol pakken op bredere schaal, en Peen en Ui op kleine, lokale schaal.
Stage bij Peen en Ui: Missie geslaagd?
Nanda’s insteek was om de theorieën die ze tot dan toe tijdens haar studie had vergaard, te toetsen aan de praktijk. De directe manier van werken van Peen en Ui sprak haar aan: zelf contact zoeken in het veld met inwoners zoals d.m.v. aanbellen, iemand een handje helpen en samen koffie drinken, bijvoorbeeld. Nanda reageert enthousiast als ik vraag wat haar erg bij blijft van haar stage: Bij “Herfstontmoetingen” ervoer ik in de praktijk wat ik net ervòor tijdens colleges sociologie had gehad! Ik heb ècht de doelgroep leren kennen bij “DOORLeren en het schrijven van essays gaat nu veel beter. Steeds meer realiseer ik me: ik heb véél geleerd bij Peen en Ui!”
Peen en Ui was erg blij met de komst van Nanda. Ook voor ons was haar stage leerzaam: een blik van buitenaf geeft ons meer duidelijkheid waar we mee bezig zijn. Dat hebben we zo nu en dan hard nodig. Dank je wel Nanda!